Deelnemers van het RTL-programma Uit de Schulden liggen onder vuur nadat bekend werd dat ze overwegen te stoppen met het traject dat hen uit hun financiële problemen moet helpen. Susanne en Kevin, een gezin met drie kinderen, zijn al jarenlang afhankelijk van sociale voorzieningen en geven nu aan dat de druk van het programma hen te veel wordt. De situatie roept felle reacties op onder kijkers en op sociale media: hoe is het mogelijk dat mensen die hulp krijgen om hun leven te beteren, afhaken omdat ze het “te druk” vinden?

Een uitzichtloze situatie?

Susanne en Kevin kampen al zestien jaar met schulden. Hun gezin leeft van bijstandsuitkeringen, toeslagen en hulp van instanties zoals de voedselbank. Maandelijks komt er volgens bronnen een bedrag van ruim €3.145 binnen via verschillende regelingen: bijstandsuitkering, huurtoeslag, zorgtoeslag, kindgebonden budget, en gemeentelijke kwijtscheldingen. Ondanks deze steun blijven de financiële problemen zich opstapelen. Daarom werden zij geselecteerd voor Uit de Schulden, een programma dat huishoudens begeleidt bij het op orde brengen van hun financiën.

De hulp die zij krijgen, is niet gering. Professionals als budgetcoach Eef van Opdorp, lifestylecoach Youssef Akhnikh en jobcoach Samantha Bezemer zetten zich actief in om deze mensen weer op het juiste spoor te krijgen. Ze helpen met administratie, het maken van een plan van aanpak, gedragsverandering, en zoeken mee naar werk of andere structurele oplossingen. Toch overwegen Susanne en Kevin om de handdoek in de ring te gooien.

“We kunnen het niet meer aan”

In een recente aflevering vertelden Susanne en Kevin dat ze zich overbelast voelen. Kevin zegt zich depressief en overspannen te voelen. Susanne geeft aan dat ze bang is om “zichzelf voorbij te lopen.” Volgens hen vraagt het programma te veel inspanning en zijn ze momenteel niet in staat om het traject te volgen. De ironie wil dat het programma juist bedoeld is om hen uit hun chronische stresssituatie te helpen, maar de aanpak zelf wordt als te stressvol ervaren.

Ze verlangen naar rust, naar een pauze van de constante druk van schulden, administratie, verplichtingen en begeleiding. Dit klinkt op het eerste gezicht menselijk en begrijpelijk – burn-out en depressie zijn reële problemen – maar het veroorzaakt ook frustratie bij het publiek. Kijkers stellen vragen bij de motivatie van het stel en het gebrek aan eigen initiatief om uit een langdurige afhankelijkheidspositie te komen.

Verontwaardiging onder kijkers

Op sociale media is de kritiek niet mals. Veel mensen spreken hun onbegrip uit over het feit dat een gezin dat al zestien jaar steun ontvangt, en nu professionele hulp krijgt, zich terugtrekt omdat het “te veel werk” zou zijn. Kritiek richt zich op het gevoel van gemakzucht, het gebrek aan zelfreflectie en het idee dat werk en verantwoordelijkheid te veel gevraagd zouden zijn.

Een veelgehoord geluid: “Als je al 16 jaar afhankelijk bent van de staat, zou je dan niet alles aangrijpen om daar uit te komen?” Anderen wijzen erop dat er duizenden mensen zijn die wél werken, hun administratie op orde houden, en geen hulp krijgen, maar ook geen excuses maken. Voor deze groep voelt het alsof mensen als Kevin en Susanne profiteren van het systeem, zonder bereidheid om daar iets tegenover te stellen.

Een bredere discussie over bestaanszekerheid

Tegelijkertijd legt deze situatie een vinger op een dieperliggend probleem: de moeizame verhouding tussen hulpverlening en de leefwereld van mensen in langdurige armoede. Veel gezinnen in schulden hebben te maken met een opeenstapeling van stressoren: schuldeisers, gezondheidsproblemen, onzekerheid, schaamte en sociale isolatie. Hulpverlening biedt weliswaar structuur, maar kan ook confronterend zijn. Het roept gevoelens op van falen, schuld en wanhoop. Dat Susanne en Kevin afhaken, zegt misschien net zoveel over het systeem als over henzelf.

Daarom pleiten sommige experts voor een meer menselijke benadering. Niet iedereen is meteen klaar om “in de actiestand” te komen. Een fase van herstel en stabilisatie is soms nodig vóórdat gedragsverandering kan plaatsvinden. Ook de publieke opinie zou baat hebben bij meer nuance: armoede is niet altijd het gevolg van luiheid of onwil, maar vaak van complexe levensomstandigheden en systemische uitsluiting.

Media en publieke opinie

Toch is het programma Uit de Schulden geen willekeurige hulpinstantie: deelnemers weten dat ze meedoen aan een tv-programma. Dat betekent dat hun gedrag wordt geëvalueerd door een breed publiek. Het ontbreken van motivatie of inzet wordt daardoor extra zichtbaar en roept snel maatschappelijke reacties op.

Televisie vergroot de spanning tussen empathie en oordeel. Aan de ene kant worden deelnemers als kwetsbaar gepresenteerd, aan de andere kant als mensen die ‘het zelf moeten doen.’ Die dubbele boodschap leidt tot verwarring bij kijkers en deelnemers. Wat mag je verwachten van iemand in een kwetsbare situatie, en wanneer is iemand simpelweg verantwoordelijk voor zijn eigen keuzes?

Conclusie

De beslissing van Susanne en Kevin om te stoppen met Uit de Schulden is meer dan een individueel incident – het raakt aan bredere thema’s zoals hulpvaardigheid, eigen verantwoordelijkheid, publieke opinie en de werking van het sociale vangnet. Of je het nu ziet als een begrijpelijke reactie op overbelasting of als het weigeren van hulp uit gemakzucht, één ding is duidelijk: het debat over armoede en motivatie is springlevend. Misschien is dat uiteindelijk ook de belangrijkste waarde van het programma – het aanzwengelen van gesprekken die anders onder de oppervlakte blijven.