De paus, het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk en een van de meest invloedrijke religieuze leiders ter wereld, woont in het Vaticaan, het kleinste onafhankelijke land ter wereld. Met miljoenen volgers wereldwijd zou je verwachten dat het ambt rijkelijk wordt beloond. Maar verrassend genoeg ontvangt de paus een symbolisch salaris van ongeveer €2.500 per maand. Toch is dat slechts het topje van de ijsberg. Wat verdient de paus écht – en wat krijgt hij allemaal tot zijn beschikking?

Een symbolisch salaris

Volgens Vaticaanse bronnen ontvangt de paus een maandelijkse vergoeding van ongeveer €2.500. Dit bedrag is eerder symbolisch dan functioneel. Paus Franciscus zou zelfs hebben aangegeven dat hij zijn salaris niet opneemt. Dat past bij zijn sobere levensstijl en eerdere uitspraken over armoede, bescheidenheid en dienstbaarheid. Hij woont bijvoorbeeld in een eenvoudige kamer in het gastenverblijf Santa Marta, en niet in het apostolisch paleis, wat al jaren de officiële pauselijke residentie is.

Geen kosten, geen zorgen

Hoewel het salaris bescheiden is, leven pausen geheel kosteloos. De paus betaalt niet voor zijn verblijf, maaltijden, kleding, vervoer of medische zorg. Alles wordt volledig gefinancierd door het Vaticaan – en dat betekent in de praktijk dat hij toegang heeft tot de beste voorzieningen ter wereld.

Hieronder enkele voorzieningen waar de paus gebruik van maakt:

• Woning: Het Vaticaan biedt onderdak aan de paus, inclusief personeel, beveiliging en alle benodigde voorzieningen. Franciscus koos bewust voor een meer bescheiden appartement in het Domus Sanctae Marthae.

• Vervoer: De paus heeft toegang tot een wagenpark inclusief de iconische ‘pausmobiel’. Bij internationale reizen wordt vaak een chartervlucht gebruikt, speciaal uitgerust voor zijn comfort en veiligheid.

• Kleding: Zijn gewaden worden op maat gemaakt door gespecialiseerde kleermakers in Rome. Deze kosten worden niet door hemzelf gedragen.

• Personeel: De paus heeft een team van adviseurs, huishoudelijk personeel, koks, chauffeurs, lijfwachten en secretarissen. Hij hoeft niets zelf te regelen.

• Zorg: De medische zorg voor de paus is van het hoogste niveau. Hij beschikt over artsen binnen het Vaticaan zelf en kan altijd terecht in topziekenhuizen in Rome.

• 

Geen persoonlijk bezit

Het ambt van paus is tijdelijk, en de paus zelf bezit niets van de rijkdom van de Kerk. Zodra een paus overlijdt of aftreedt, zoals Benedictus XVI in 2013, verliest hij alle toegang tot pauselijke faciliteiten. Het vermogen van de Kerk – waaronder onroerend goed, kunstschatten en financiële middelen – behoort toe aan het Vaticaan als instituut, niet aan de persoon die paus is.

Ook heeft de paus geen persoonlijk bankvermogen dat voortkomt uit zijn functie. Wat hij ontvangt, is in dienst van zijn rol. Elke vorm van persoonlijke verrijking zou in tegenspraak zijn met de katholieke leer over soberheid en nederigheid.

Het Vaticaan als financiële macht

Hoewel de paus zelf dus niet veel “verdient”, is het Vaticaan zeker geen armlastige instelling. De Heilige Stoel bezit talloze eigendommen in Rome en andere delen van de wereld. Denk aan kerken, musea, vastgoed en investeringen. Ook ontvangt het Vaticaan jaarlijks donaties van katholieke gelovigen wereldwijd, waaronder het beroemde “Peterspenning”-fonds.

Uit die middelen wordt niet alleen de paus bekostigd, maar ook de administratie van de hele Rooms-Katholieke Kerk, inclusief diplomatieke posten, zendelingen, caritatieve projecten en hulp aan armen.

Een leven in dienstbaarheid

Paus Franciscus heeft sinds zijn aantreden in 2013 herhaaldelijk benadrukt dat het pausambt geen luxe positie is. Zijn sobere levensstijl – hij draagt zijn eigen koffers, rijdt soms in een kleine Fiat, en koos voor eenvoud in zijn woonruimte – is een bewuste keuze om een voorbeeld te stellen.

Hij heeft ook hervormingen doorgevoerd in de financiële huishouding van het Vaticaan, waarbij transparantie en het tegengaan van verspilling vooropstaan. Deze aanpak past bij zijn visie dat de paus in dienst staat van de mensen, niet boven hen hoort te staan.

Wat gebeurt er na aftreden of overlijden?

Als een paus overlijdt, worden zijn persoonlijke bezittingen (die vaak bescheiden zijn) verdeeld volgens zijn testament of gaan terug naar zijn familie. In het zeldzame geval van aftreden, zoals bij Benedictus XVI, blijft de voormalige paus een sobere levensstijl leiden onder bescherming van het Vaticaan. Hij behield een kleine staf en woonde afgezonderd in een klooster op het terrein van het Vaticaan.

Er is geen sprake van een pensioenregeling zoals bij wereldlijke leiders. Alles wordt geregeld op basis van de noden van de persoon en de eerbied voor zijn eerdere functie.

Conclusie

Hoewel de paus een formeel salaris van ongeveer €2.500 per maand ontvangt, leeft hij in volledige kost en inwoning. Hij hoeft geen persoonlijke uitgaven te doen voor huisvesting, vervoer, voeding, kleding of zorg. Alles wordt gefinancierd vanuit de middelen van het Vaticaan, dat beschikt over aanzienlijke rijkdommen.

Maar belangrijker dan het geld is de symboliek: de paus leeft – tenminste naar intentie – in dienst van de gemeenschap, met een focus op nederigheid en eenvoud. En hoewel het ambt omgeven is met pracht en traditie, draait het in de kern om dienstbaarheid, niet om rijkdom.