Voormalig Filipijns president Duterte gearresteerd op bevel van het Internationaal Strafhof

Op 11 maart 2025 werd voormalig president van de Filipijnen, Rodrigo Duterte, gearresteerd op het internationale vliegveld van Manila. Zijn arrestatie volgde op een bevel van het Internationaal Strafhof (ICC) wegens beschuldigingen van misdaden tegen de menselijkheid in verband met zijn harde oorlog tegen drugs. Duterte werd aangehouden bij zijn terugkeer uit Hongkong en werd vervolgens overgebracht naar Den Haag om terecht te staan voor het ICC.

Duterte’s omstreden oorlog tegen drugs

Tijdens zijn presidentschap van 2016 tot 2022 voerde Duterte een keiharde campagne tegen drugscriminaliteit. Zijn beleid resulteerde in duizenden buitengerechtelijke executies door politie en milities. Officiële cijfers spreken van meer dan 6.000 doden, maar sommige mensenrechtenorganisaties schatten het aantal op 30.000. Deze harde aanpak leidde wereldwijd tot felle kritiek en riep vragen op over ernstige schendingen van de mensenrechten.

Zijn strategie was vanaf het begin omstreden. Duterte riep politieagenten op om zonder aarzeling drugsdealers en -gebruikers neer te schieten. Dit leidde tot een klimaat waarin wetteloosheid hoogtij vierde en burgers zich onveilig voelden, niet alleen door criminelen maar ook door de autoriteiten zelf.

Het ICC-onderzoek en Duterte’s reactie

In 2018 startte het Internationaal Strafhof een vooronderzoek naar mogelijke misdaden tegen de menselijkheid in de Filipijnen. Duterte reageerde door zijn land in 2019 terug te trekken uit het Statuut van Rome, het verdrag dat het ICC oprichtte. Hij beweerde dat het hof geen jurisdictie meer had over de Filipijnen en beschuldigde westerse landen van inmenging in de binnenlandse politiek.

Desondanks besloot het ICC in 2021 om het onderzoek voort te zetten. Het hof stelde dat het nog steeds bevoegd was om misdaden te onderzoeken die werden gepleegd in de periode waarin de Filipijnen nog lid waren van het Statuut van Rome. Dit zette Duterte verder onder druk en vergrootte de internationale aandacht voor zijn beleid.

Gemengde reacties binnen de Filipijnen

De arrestatie van Duterte heeft geleid tot hevige verdeeldheid in de Filipijnen. Zijn dochter, Sara Duterte, die momenteel vice-president is, veroordeelde de arrestatie als een politieke aanval en een poging om haar familie in diskrediet te brengen. Zij noemde het een daad van onderdrukking door buitenlandse machten die zich willen mengen in de Filipijnse politiek.

Tegelijkertijd verwelkomden mensenrechtenorganisaties en nabestaanden van slachtoffers de arrestatie als een stap richting gerechtigheid. Volgens hen is dit een historische kans om Duterte ter verantwoording te roepen voor de talloze moorden en verdwijningen tijdens zijn bewind. Families van slachtoffers uit de drugsbestrijdingscampagne spraken hun hoop uit dat zij eindelijk gerechtigheid zouden krijgen.

Politieke spanningen en impact op de Filipijnse regering

De arrestatie van Duterte heeft ook de politieke spanningen in het land aangewakkerd. President Ferdinand Marcos Jr. heeft zich in het verleden kritisch uitgelaten over het ICC en weigerde in eerste instantie medewerking te verlenen aan het onderzoek. Toch heeft zijn regering nu aangegeven open te staan voor internationale rechtshandhavingsverzoeken met betrekking tot Duterte, wat leidde tot spanningen tussen de Marcos- en Duterte-kampen.

Deze ontwikkeling dreigt de machtsverhoudingen binnen de Filipijnse politiek opnieuw te verschuiven. Duterte’s invloed binnen de Filipijnse regering is nog steeds sterk, en zijn aanhangers zouden de arrestatie kunnen aangrijpen om de huidige regering onder druk te zetten.

Internationale impact en precedentwerking

De arrestatie van Duterte is een zeldzame gebeurtenis in de internationale politiek. Het laat zien dat voormalige wereldleiders niet immuun zijn voor vervolging als zij zich schuldig maken aan ernstige mensenrechtenschendingen.

Veel landen en internationale waarnemers volgen deze zaak nauwlettend. Het proces tegen Duterte kan een belangrijk precedent scheppen voor toekomstige gevallen waarin staatshoofden ter verantwoording worden geroepen voor hun daden. Dit kan gevolgen hebben voor andere leiders die momenteel beschuldigd worden van misdaden tegen de menselijkheid.

De toekomst van Duterte en de Filipijnen

Terwijl Duterte zich voorbereidt op zijn verdediging in Den Haag, blijft de Filipijnse samenleving diep verdeeld over zijn nalatenschap. Zijn aanhangers prijzen hem om zijn harde aanpak van criminaliteit, terwijl critici wijzen op de ernstige mensenrechtenschendingen die onder zijn bewind plaatsvonden.

De komende maanden zullen cruciaal zijn in de rechtszaak tegen Duterte. Als hij schuldig wordt bevonden, zou dit een mijlpaal zijn in de strijd tegen straffeloosheid op internationaal niveau. Tegelijkertijd zal de impact van zijn arrestatie voelbaar blijven in de Filipijnen, waar de politieke spanningen waarschijnlijk nog verder zullen oplopen.

Of deze arrestatie zal leiden tot een blijvende verandering in de Filipijnse politiek en rechtstaat, blijft afwachten. Maar één ding is zeker: de naam Duterte zal nog lange tijd onderwerp van discussie blijven, zowel nationaal als internationaal.