In Nederland is het afgelopen jaar een alarmerend hoog aantal meldingen van verwaarloosde huisdieren binnengekomen. De inspecteurs van de Landelijke Inspectiedienst Dierenwelzijn (LID) hebben in 2024 een recordaantal zaken behandeld. Dat blijkt uit het recent gepubliceerde jaarverslag van de organisatie. Vooral katten blijken steeds vaker slachtoffer van verwaarlozing, een trend die zorgen baart onder dierenwelzijnsorganisaties.

Explosieve stijging van meldingen

Het aantal meldingen dat de LID vorig jaar ontving, lag aanzienlijk hoger dan in voorgaande jaren. In totaal behandelden inspecteurs ruim 4.000 meldingen, wat neerkomt op een stijging van meer dan 20% ten opzichte van 2023. Volgens de LID-inspecteurs zien zij een brede variëteit aan schrijnende gevallen. “Verwaarlozing, agressie en zwaar vervuilde huizen, we komen alles tegen,” aldus een woordvoerder van de organisatie.

Wat opvalt, is dat het aantal meldingen over verwaarloosde katten disproportioneel stijgt. Waar honden doorgaans de meeste meldingen opleverden, worden katten inmiddels het vaakst genoemd in dossiers van de LID. Dat heeft te maken met meerdere factoren, waaronder overpopulatie, beperkte regelgeving en een groeiend aantal mensen dat de zorg voor hun huisdieren niet meer aankan.

Katten het vaakst slachtoffer

Volgens het jaarverslag van de LID zijn katten in 2024 verantwoordelijk voor ongeveer 60% van alle meldingen over verwaarlozing. Inspecteurs troffen regelmatig grote aantallen katten aan in woningen die zwaar vervuild waren. In sommige gevallen leefden er tientallen katten in één huis, zonder adequate verzorging of medische zorg. “Het zijn vaak situaties van kattenverzamelaars, waarbij het aantal dieren uit de hand loopt. Mensen beginnen met goede bedoelingen, maar verliezen op een gegeven moment de controle,” aldus een LID-inspecteur.

Daarnaast speelt het probleem van verwilderde katten een rol. Veel katten worden niet gecastreerd of gesteriliseerd, waardoor zij zich ongebreideld voortplanten. Wanneer deze dieren in aanraking komen met mensen die hen willen helpen, ontstaat soms een situatie waarin tientallen katten in een ongeschikte woonomgeving worden ondergebracht.

Oorzaken: financiële problemen en mentale gezondheid

De LID wijst verschillende oorzaken aan voor de stijging van het aantal verwaarloosde dieren. Een belangrijke factor is de toegenomen financiële druk op huishoudens. “De kosten voor dierenvoeding, dierenartszorg en andere benodigdheden zijn gestegen. Sommige mensen kunnen dat simpelweg niet meer betalen,” zegt een woordvoerder.

Daarnaast spelen mentale gezondheidsproblemen een rol. In veel gevallen blijken eigenaren van verwaarloosde dieren zelf ook hulpbehoevend. Inspecteurs komen regelmatig in aanraking met mensen die kampen met depressies, psychoses of vormen van verzamelstoornis. De zorg voor hun dieren verslechtert naarmate hun eigen situatie achteruitgaat. De LID werkt in zulke gevallen samen met hulpinstanties zoals de GGD en maatschappelijk werk, maar die samenwerking verloopt niet altijd soepel of snel genoeg.

Huisbezoeken vaak confronterend

De inspecteurs van de LID hebben in 2024 bijna 1.500 huisbezoeken afgelegd. Die bezoeken zijn vaak confronterend. Niet alleen vanwege de toestand van de dieren, maar ook door de omstandigheden waarin deze dieren én hun eigenaren verkeren. “We zien dieren met vachtproblemen, ondervoeding, ontstekingen of onbehandelde wonden. Soms is het binnen zó vies dat je je afvraagt hoe mensen daar überhaupt kunnen leven,” zegt een inspecteur. “Maar ons werk draait ook om begrip. Veel mensen schamen zich of weten niet hoe ze hun situatie moeten verbeteren.”

Juridische stappen en opvang

Wanneer dieren ernstig verwaarloosd zijn, grijpt de LID in. Dat kan betekenen dat de dieren in beslag worden genomen. In 2024 gebeurde dat in meer dan 600 gevallen. De dieren worden tijdelijk opgevangen bij asielen of gespecialiseerde opvangcentra, terwijl de eigenaar soms wordt vervolgd. In sommige gevallen volgt een verbod op het houden van dieren.

Toch loopt ook de opvangcapaciteit steeds vaker tegen grenzen aan. Dierenasiels zijn overvol, vooral door het hoge aantal in beslag genomen katten. “We zitten met de handen in het haar,” zegt een medewerker van een opvangcentrum in Noord-Holland. “Er is dringend behoefte aan extra middelen, zowel financieel als in de vorm van ruimte en personeel.”

Oproep tot preventie en bewustwording

De LID roept op tot meer preventie en bewustwording. “We moeten niet alleen ingrijpen als het al te laat is, maar ook eerder signaleren wanneer het mis dreigt te gaan,” aldus de organisatie. Daarbij speelt ook de rol van omstanders: buren, familieleden of bekenden van diereneigenaren kunnen vaak als eersten signalen opvangen.

Daarnaast pleit de LID voor strengere regelgeving, vooral ten aanzien van katten. Anders dan bij honden, bestaat er geen landelijke registratieplicht voor katten. Ook zijn er nauwelijks regels rond het fokken en houden van katten. “Dat maakt handhaving lastig. Als we de stijgende lijn willen keren, moeten er echt landelijke maatregelen komen,” zegt de LID.

Conclusie

Het jaar 2024 laat een somber beeld zien voor het welzijn van huisdieren in Nederland, met een ongekende toename van verwaarlozingszaken, vooral onder katten. De oorzaken zijn divers, maar de gevolgen zijn ernstig – voor mens én dier. Als samenleving staan we voor de taak om niet alleen in te grijpen wanneer het misgaat, maar ook preventief op te treden. Alleen dan kan het tij worden gekeerd en het welzijn van dieren gewaarborgd blijven.