In 2026 zullen er maar liefst negen nieuwe islamitische basisscholen worden geopend in Nederland — een recordaantal in één jaar. Niet eerder zijn er zoveel islamitische basisscholen tegelijkertijd gestart. Deze groei onderstreept de toenemende vraag naar onderwijs dat aansluit bij de islamitische identiteit van een groeiende groep ouders en leerlingen.

Groeiende behoefte aan islamitisch onderwijs

De afgelopen jaren is het aantal islamitische basisscholen gestaag toegenomen, maar het tempo waarmee dit in 2026 gebeurt, is uitzonderlijk. Momenteel telt Nederland ongeveer 60 islamitische basisscholen, verspreid over het hele land. Met de toevoeging van negen nieuwe instellingen stijgt dit aantal in één klap met meer dan 10 procent.

De groei is grotendeels te verklaren door de toenemende vraag vanuit ouders die kiezen voor onderwijs dat niet alleen kwalitatief sterk is, maar ook waarden en normen uitdraagt die passen bij hun religieuze en culturele achtergrond. Voor veel ouders is het belangrijk dat hun kinderen op school niet alleen vakken als rekenen en taal leren, maar ook kennis opdoen over hun geloof, en dat in een omgeving waarin halal-voeding, gebedsmogelijkheden en islamitische feestdagen vanzelfsprekend zijn.

Verspreid over heel Nederland

De negen nieuwe scholen zullen niet alleen in de Randstad komen, waar traditioneel veel islamitische basisscholen gevestigd zijn. Ook in kleinere steden en groeigemeenten buiten de grote stedelijke gebieden komen nieuwe initiatieven van de grond. Plaatsen als Zwolle, Amersfoort, Groningen en Eindhoven zijn genoemd als locaties waar nieuwe islamitische basisscholen hun deuren openen. Dit wijst op een bredere spreiding van islamitische gemeenschappen én een landelijke behoefte aan onderwijs dat hierop aansluit.

Volgens de initiatiefnemers van de nieuwe scholen is er in veel regio’s een wachtlijst of een tekort aan plekken op bestaande islamitische scholen. Daarnaast voelen ouders zich soms genoodzaakt hun kinderen naar reguliere scholen te sturen die volgens hen onvoldoende rekening houden met hun religieuze overtuigingen. Met het groeiende aantal scholen hopen zij tegemoet te komen aan deze behoefte.

Kwaliteit en identiteit hand in hand

Een belangrijk kenmerk van de nieuwe islamitische scholen is de nadruk op kwaliteit en burgerschap, naast religieuze vorming. De initiatiefnemers willen af van het hardnekkige vooroordeel dat islamitische scholen minder zouden presteren. Integendeel, veel islamitische basisscholen scoren goed op onderwijskwaliteit en laten positieve resultaten zien op de eindtoetsen.

Volgens de Vereniging voor Islamitisch Onderwijs (VIO) ligt de focus van de nieuwe scholen op het bieden van modern, toekomstgericht onderwijs dat leerlingen voorbereidt op een succesvolle positie in de Nederlandse samenleving. Hierbij is er veel aandacht voor de Nederlandse taal, digitale vaardigheden, samenwerking, en maatschappelijke betrokkenheid — naast lessen in islamitische levensbeschouwing.

“Onze scholen zijn open, transparant en streven ernaar bruggen te bouwen,” aldus een woordvoerder van de VIO. “We leiden geen kinderen op tot afzondering, maar tot deelname. Islamitisch onderwijs betekent niet dat je je afsluit van de samenleving, maar juist dat je je identificeert met meerdere lagen van je identiteit.”

Toestemming en goedkeuring

Het oprichten van een basisschool in Nederland vereist goedkeuring van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Daarbij moet aan strikte voorwaarden worden voldaan, waaronder het aantonen van voldoende draagvlak in de regio. De aanvraagprocedure duurt gemiddeld enkele jaren. Dat in 2026 negen nieuwe islamitische basisscholen tegelijk van start gaan, betekent dat meerdere initiatieven de afgelopen jaren met succes aan deze voorwaarden hebben voldaan.

Volgens het ministerie is de toename van nieuwe scholen een logisch gevolg van het vrijheid-van-onderwijsprincipe, dat is vastgelegd in de Grondwet. Zolang aan de eisen wordt voldaan en er voldoende belangstelling is, staat het ouders vrij om op levensbeschouwelijke of religieuze grondslag een school op te richten.

Reacties uit de samenleving

De aankondiging van het recordaantal nieuwe islamitische basisscholen leidt tot uiteenlopende reacties. Binnen islamitische gemeenschappen overheerst enthousiasme en opluchting: veel ouders zijn blij dat ze eindelijk dichter bij huis een school kunnen vinden die aansluit bij hun wensen.

Tegelijkertijd zijn er kritische geluiden, met name van politici en opiniemakers die zich zorgen maken over segregatie in het onderwijs. Zij vrezen dat de opkomst van meer islamitische scholen kan bijdragen aan een tweedeling in de samenleving. Onderwijsexperts benadrukken echter dat segregatie niet alleen religieus van aard is, maar vaak ook sociaal-economisch bepaald wordt. Bovendien is uit onderzoek gebleken dat islamitische basisscholen juist bijdragen aan de integratie wanneer ze aandacht besteden aan burgerschapsvorming, taalonderwijs en sociale interactie met de bredere samenleving.

Vooruitblik

De negen nieuwe scholen in 2026 markeren een mijlpaal in de ontwikkeling van islamitisch onderwijs in Nederland. Niet alleen door het aantal, maar ook door de professionalisering en de kwaliteitsslag die deze scholen willen maken. Met deze groei lijkt islamitisch onderwijs een vaste en erkende plek te veroveren binnen het Nederlandse onderwijslandschap.

De verwachting is dat de trend zich in de komende jaren zal voortzetten, zeker als de nieuwe scholen hun beloften waarmaken. Daarmee blijft het islamitisch onderwijs niet alleen relevant voor moslimouders, maar ook een boeiend onderwerp in het bredere maatschappelijke debat over onderwijs, identiteit en integratie in Nederland.