Paus Franciscus (88) overleden: een einde aan een tijdperk, en wellicht ook aan een bijzondere Nederlandse traditie

Vaticaanstad – Paus Franciscus is op 88-jarige leeftijd overleden. Met zijn overlijden verliest de Rooms-Katholieke Kerk een van haar meest toegankelijke en maatschappelijk betrokken leiders van de afgelopen decennia. Zijn dood betekent niet alleen het einde van zijn pontificaat, maar werpt ook een schaduw over tradities die in zijn tijd tot bloei kwamen – waaronder de jaarlijkse Nederlandse bloemenhulde tijdens de paasviering op het Sint-Pietersplein.

Eén van de mensen die de paus in dit kader van dichtbij meemaakte, is de Nederlandse bloemsierkunstenaar Piet van der Burg. Hij was jarenlang betrokken bij de bloemversiering op het plein tijdens Pasen. In een persoonlijk moment na afloop van de viering, zei hij tegen de paus in het Italiaans: “Deze bloemen zijn voor u.” De paus pakte zijn handen en bedankte hem. Een eenvoudig gebaar, maar voor Van der Burg en zijn team een erkenning van hun werk en toewijding.

De paasviering in Vaticaanstad werd decennialang opgeluisterd door tienduizenden bloemen uit Nederland. Sinds 1985 was het een traditie dat de Nederlandse sierteeltsector bloemen schonk aan het Vaticaan, als onderdeel van de internationale uitstraling van de sector én als eerbetoon aan de katholieke kerk. De kleurrijke arrangementen vormden een vast onderdeel van de paasboodschap die wereldwijd werd uitgezonden.

Aan die traditie kwam in 2022 een einde. Door het wegvallen van sponsoren, mede als gevolg van de coronapandemie, konden de kosten niet langer worden gedragen. De jaarlijkse bloemenzee verdween van het plein, tot teleurstelling van betrokkenen uit zowel de kerk als de sierteeltsector. Daarmee verdween niet alleen een visueel element van de paasviering, maar ook een vorm van cultureel en economisch ambassadeurschap voor Nederland.

De bloemen vormden voor de Nederlandse sierteeltsector jarenlang een krachtig symbool op het wereldtoneel. Tijdens de Urbi et Orbi-zegen genoten miljoenen mensen van de uitzendingen waarin de bloemen prominent in beeld kwamen. De sector beschouwde de samenwerking met het Vaticaan als een vorm van promotie met hoog maatschappelijk en esthetisch rendement.

Paus Franciscus stond bekend om zijn eenvoudige levensstijl en maatschappelijke betrokkenheid. Tijdens zijn pontificaat zette hij zich in voor armen, vluchtelingen en milieubescherming. Hij brak met de traditionele pauselijke pracht en praal, woonde in een bescheiden appartement en koos voor directe, toegankelijke taal. Daarmee wist hij een groot publiek aan te spreken, ook buiten de kerkelijke gemeenschap.

Het overlijden van Franciscus roept vragen op over de voortzetting van bepaalde tradities die zich onder zijn leiderschap ontwikkelden of voortbestonden. De Friezenkerk in Rome, thuiskerk voor Nederlandstaligen in de Italiaanse hoofdstad, is in gesprek met Nederlandse partijen om de bloemenhulde mogelijk opnieuw vorm te geven. Of dit lukt, hangt mede af van financiële steun en organisatorische haalbaarheid.

De combinatie van religieuze symboliek, nationale trots en persoonlijke betrokkenheid die jarenlang tot uiting kwam in de bloemenhulde aan de paus, staat voorlopig stil. Met het overlijden van Franciscus is het niet alleen de paus die wordt herdacht, maar ook een tijdperk waarin eenvoud, verbinding en traditie hand in hand gingen.