De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed draagt 15 relatief jonge bouwwerken (1965–1990) voor als rijksmonument. Wat betekent dat en waarom nu?

In het kort

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft vijftien bouwwerken uit de periode 1965–1990 voorgedragen voor een beschermde status. Het gaat om bijzondere voorbeelden van wonen, werken, reizen en publiek gebruik, verspreid over het land. De keuze sluit aan bij actuele ontwikkelingen: veel gebouwen uit deze tijd verdwijnen door sloop of ingrijpende verbouwingen. Met bescherming wil de RCE het karakter van deze periode – ook wel “Post 65” genoemd – zichtbaar houden voor toekomstige generaties.

Waarom deze selectie juist nú belangrijk is

In de afgelopen jaren is de dynamiek in steden en dorpen versneld. Gebouwen worden verduurzaamd, getransformeerd of vervangen, waardoor waardevolle voorbeelden uit de recente geschiedenis zomaar kunnen verdwijnen. Volgens de RCE is bescherming daarom geen luxe, maar noodzaak. Door nu te kiezen, blijft het verhaal van de periode 1965–1990 behouden in de openbare ruimte.

Tot 2012 gold dat een gebouw pas na 50 jaar in aanmerking kwam voor de status rijksmonument. Die regel is losgelaten, omdat soms al na 30 jaar wordt gesloopt en waardering vaak met terugwerkende kracht ontstaat. Door eerder te kijken, kan de overheid bewuster kiezen wat het bewaren waard is.

Wat maakt “Post 65” uniek?

De periode 1965–1990 bracht grote veranderingen met zich mee. Thema’s die in het onderzoek naar voren kwamen waren onder meer betrokkenheid van bewoners, aandacht voor leefomgeving en milieu, en een verschuivend religieus en maatschappelijk landschap. De voorgedragen gebouwen en objecten laten zien hoe Nederland in die jaren anders ging denken over wonen, samenleven en publieke functies.

Een sprekend voorbeeld is wooncomplex De Kasbah in Hengelo (1973) van Piet Blom, ook bekend van de kubuswoningen in Rotterdam. De Kasbah staat voor experimentele woningbouw waarbij samenleven en ontmoeting centraal staan—een reactie op de grootschalige en snelle wederopbouw van de decennia ervoor.

Voorbeelden uit de nieuwe lichting

De vijftien voorgedragen objecten zijn bewust geografisch gespreid; de lijst had eenvoudig veel langer kunnen zijn. Er is gekozen voor een mix die het dagelijkse Nederland van toen weerspiegelt. Denk aan:

• Experimentele wooncomplexen zoals De Kasbah (Hengelo), die nieuwe vormen van samen wonen en leven uitprobeerden.

• Publieke gebouwen en voorzieningen die laten zien hoe steden en dorpen groeiden en veranderden, waaronder Station Lelystad Centrum, symbool voor de ontwikkeling van de Flevopolder.

• Technische en landschappelijke objecten, zoals een watertoren en een landschapskunstwerk, die techniek, natuur en kunst uit die tijd verbinden.

• Gebouwen voor zingeving en ontmoeting, waaronder een religieus centrum met toren (minaret) dat als eerste in Nederland in deze vorm werd gerealiseerd en een verschuivende maatschappelijke realiteit markeert.

Samen vertellen deze objecten het verhaal van alledaagse innovatie: niet alleen iconische architectuur, maar juist plekken die het dagelijkse leven kleur gaven.

Hoe is de selectie tot stand gekomen?

De RCE werkte met een brede “longlist” die is samengesteld met hulp van erfgoedverenigingen, gemeenten, burgers en deskundigen. Dat leverde per thema een dwarsdoorsnede op van bijzondere objecten. Vervolgens is gewogen op kwaliteit, betekenis en spreiding over het land. Het doel: een herkenbaar en evenwichtig beeld van de periode neerzetten zonder te veel nadruk op één stad of regio.

Wat betekent een rijksmonument-status in de praktijk?

Een rijksmonument krijgt wettelijke bescherming. Eigenaren houden ruimte om hun gebouw te gebruiken en aan te passen, maar ingrepen die het beschermde karakter aantasten, worden getoetst. In de praktijk leidt dat tot zorgvuldiger onderhoud, meer aandacht voor kwaliteit en betere afwegingen bij toekomstige veranderingen. Voor bewoners en omwonenden zorgt het voor herkenbaarheid en continuïteit in het straatbeeld.

Procedure: wat gebeurt er de komende tijd?

De aanwijzingsprocedure start nu. In dit traject kunnen belanghebbenden hun mening geven; zowel voorstanders als mensen met zorgen worden gehoord. De verwachting is dat de vijftien objecten over ongeveer een half jaar officieel worden aangewezen als rijksmonument. Daarna volgen meer selectierondes: de ambitie is om in totaal rond de 150 objecten uit deze periode te beschermen. Daarmee stimuleert de RCE ook gemeenten om jong erfgoed lokaal te waarderen en te behouden.

Waarom niet alleen “mooie” gebouwen?

Niet iedereen ziet op het eerste gezicht de charme van Post-65-architectuur. Toch zijn juist deze voorbeelden belangrijk om het tijdsbeeld compleet te maken. Ze laten zien hoe Nederland omging met groei, mobiliteit, duurzaamheid in opkomst en nieuwe vormen van samenleven. Beschermen betekent niet alles bevriezen, maar zorgen dat representatieve voorbeelden overeind blijven als referentiepunt voor ontwerpers, beleidsmakers en bewoners.

Wat levert dit op voor de samenleving?

• Bewustwording: Door herkenbare plekken te benoemen en te beschermen, groeit het besef dat cultuur en identiteit ook schuilgaan in recente bouwjaren.

• Kennis en educatie: Scholen, rondleidingen en musea kunnen deze objecten gebruiken om te laten zien hoe ideeën over wonen, leren en reizen veranderden.

• Kwaliteitsimpuls: Eigenaren en gemeenten krijgen een houvast voor zorgvuldig omgaan met bestaande gebouwen, juist in een tijd van energietransities en gebiedsontwikkeling.

Veelgestelde vragen (FAQ)

Wat is Post 65?
Een verzamelnaam voor gebouwen en objecten uit grofweg 1965–1990. Deze periode kenmerkt zich door nieuwe woonconcepten, infrastructuur en een veranderende publieke ruimte.

Waarom zijn de nieuwe rijksmonumenten zo jong?
Omdat veel waardevolle voorbeelden uit deze tijd nu al verdwijnen. Door eerder te selecteren, blijft een representatieve collectie behouden.

Kan ik reageren op de voorgedragen gebouwen?
Ja. Tijdens de aanwijzingsprocedure kunnen betrokkenen hun mening geven. De afronding wordt over zo’n zes maanden verwacht.

Komen er nog meer Post-65-objecten bij?
Ja. De ambitie is om uiteindelijk zo’n 150 objecten te beschermen, als startpunt voor bredere erkenning van jong erfgoed, ook door gemeenten.

SEO & leesbaarheid (Yoast-vriendelijk)

• Focus-keyphrase: jonge rijksmonumenten Post 65

• Synoniemen en varianten: nieuwe rijksmonumenten, Post-65 erfgoed, RCE aanwijzing, bescherming jong erfgoed.

• Titelvoorstel (H1): Nieuwste lichting rijksmonumenten is opvallend jong

• Slug-idee: jonge-rijksmonumenten-post-65

• Interne linktips: link (indien beschikbaar) naar achtergrondpagina’s over rijksmonumenten, Post-65-architectuur, en lokale erfgoedkaarten.

• Leesbaarheid: korte alinea’s, duidelijke tussenkoppen, eenvoudige woordkeuze en uitleg van jargon.

• Afbeeldingstip (alt-tekst): “Wooncomplex De Kasbah in Hengelo, voorbeeld van Post-65-architectuur.”

Conclusie

Met de voordracht van deze vijftien relatief jonge gebouwen zet Nederland een bewuste stap: niet alleen het verre verleden is het bewaren waard. De keuze maakt zichtbaar hoe het dagelijks leven tussen 1965 en 1990 vorm kreeg—van wonen en reizen tot publieke voorzieningen en kunst in het landschap. Door nu te beschermen, blijft dit verhaal tastbaar en herkenbaar voor iedereen die hier woont, werkt of op bezoek komt.