Belangrijke bevindingen uit recent onderzoek naar lokale immuniteit. Vaccinatie blijft een cruciaal middel in de bescherming tegen luchtweginfecties. Toch brengt nieuw wetenschappelijk onderzoek voortdurend nieuwe inzichten. Een recente studie van het Universitair Ziekenhuis Gent richt zich op de rol van het neusslijmvlies in de afweer, en laat zien dat niet elk vaccin hetzelfde effect heeft op deze lokale bescherming.

De neus: eerste verdedigingslinie

Het coronavirus verspreidt zich hoofdzakelijk via de luchtwegen. Daarbij is de neus het eerste punt van binnenkomst. Bescherming op deze plek — ook wel neusimmuniteit genoemd — kan bijdragen aan het voorkomen van zowel besmetting als verdere overdracht van het virus. Antistoffen in het neusslijmvlies kunnen het virus neutraliseren voordat het zich verspreidt.

Verschil tussen vaccins zichtbaar

In het onderzoek werd gekeken naar de aanwezigheid van neutraliserende antistoffen in het neusslijmvlies na vaccinatie. Daarbij viel een duidelijk verschil op tussen mensen die het Pfizer-vaccin ontvingen en mensen die met AstraZeneca waren gevaccineerd.

Bij de Pfizer-groep werd bij 96% van de deelnemers antistofactiviteit in de neus aangetroffen. Bij de AstraZeneca-groep was dit 59%. Niet alleen de hoeveelheid, maar ook de kwaliteit van de antistoffen verschilde. De Pfizer-antistoffen bleken krachtiger in het neutraliseren van het virus.

Eerdere infectie biedt geen extra bescherming in de neus

Een opvallende conclusie was dat een doorgemaakte infectie voorafgaand aan vaccinatie geen merkbaar verschil maakte voor de lokale immuniteit. Mensen die eerst corona hadden doorgemaakt en daarna werden gevaccineerd, lieten geen sterkere afweer in het neusslijmvlies zien dan mensen die alleen gevaccineerd waren. Het type vaccin blijkt dus doorslaggevender dan eerdere blootstelling.

Waarom dit ertoe doet

Hoewel alle goedgekeurde vaccins bijdragen aan het verminderen van ernstige ziekte en ziekenhuisopname, wordt met het voortduren van de pandemie ook de nadruk gelegd op het voorkomen van besmetting en overdracht. In dat licht is neusimmuniteit extra relevant: als het virus daar al wordt tegengehouden, neemt de kans op verspreiding sterk af — zowel voor de gevaccineerde persoon zelf als voor de omgeving.

Toekomstige vaccinontwikkelingen

De onderzoekers pleiten voor vervolgonderzoek, met name naar innovatieve vaccinvormen die zich richten op het neusslijmvlies. Denk aan neussprays of inhalatievaccins, die direct op de plaats van binnenkomst werkzaam zijn. Deze vormen van toediening zouden in de toekomst een waardevolle aanvulling kunnen zijn op de bestaande vaccinstrategie.

Wat betekent dit voor mensen met AstraZeneca?

Voor mensen die het AstraZeneca-vaccin hebben ontvangen, is er geen reden tot zorg. Het vaccin biedt nog altijd betrouwbare bescherming tegen ernstige ziekte. Wel kan de effectiviteit tegen milde infecties of overdracht iets lager liggen dan bij andere vaccins. In overleg met een arts kan een aanvullende vaccinatie — bijvoorbeeld met een ander type — worden overwogen.

Belang van goede informatie

Vaccinatie is geen garantie op volledige bescherming, maar verlaagt het risico aanzienlijk. De keuzes die in het verleden zijn gemaakt over welk vaccin iemand kreeg, waren vaak afhankelijk van beschikbaarheid. Nu er meer kennis is, wordt het belangrijk om die informatie op een toegankelijke en transparante manier te blijven delen.

Flexibel beleid is essentieel

Toekomstige virusvarianten kunnen nieuwe uitdagingen met zich meebrengen. Lokale bescherming via het neusslijmvlies kan in dat geval een nog grotere rol gaan spelen. Daarom is het van belang dat vaccinontwikkeling zich blijft richten op verschillende afweermechanismen in het lichaam.

Wetenschap in beweging

De studie van UZ Gent benadrukt dat wetenschap geen eindpunt is, maar een continu proces van leren en verbeteren. Nieuwe inzichten helpen beleidsmakers, zorgprofessionals én burgers om verantwoorde keuzes te maken.

Vaccins zijn waardevol en blijven een belangrijk onderdeel van de volksgezondheid. Maar het is net zo belangrijk om alert te blijven op nieuwe informatie — en waar nodig strategieën aan te passen