De Nederlandse samenleving staat voor een belangrijke uitdaging: hoe zorgen we ervoor dat het pensioenstelsel ook in de toekomst houdbaar blijft? Door de toenemende vergrijzing wordt deze vraag steeds urgenter. Een voorstel dat recent veel aandacht krijgt, is het verhogen van de AOW-leeftijd naar 75 jaar. Is dit een realistisch scenario, of moeten we juist op zoek naar andere oplossingen?

Veranderende demografische verhoudingen

In de afgelopen decennia is de verhouding tussen werkenden en gepensioneerden sterk veranderd. Waar in 1957 nog vijf werkenden tegenover één AOW-gerechtigde stonden, is dat aantal in 2025 teruggelopen naar drie werkenden per gepensioneerde. Volgens prognoses zal die verhouding in 2040 zelfs bijna één op twee zijn. Dit betekent dat relatief minder mensen de financiële lasten van een groeiende groep ouderen moeten dragen.

Deze ontwikkeling zet druk op de betaalbaarheid van onze sociale voorzieningen, waaronder de AOW en de zorgkosten. Het roept de vraag op of aanpassingen noodzakelijk zijn om de solidariteit tussen generaties te behouden en de economie toekomstbestendig te maken.

Pleidooi voor een hogere AOW-leeftijd

Pensioenexpert Theo Gommer stelt in zijn recente column dat de huidige AOW-leeftijd — die geleidelijk is verhoogd van 65 naar ruim 67 jaar — mogelijk niet toereikend is. Om de kosten van vergrijzing te beheersen en het pensioenstelsel robuust te houden, pleit hij voor een verdere verhoging van de AOW-leeftijd naar 75 jaar in 2050.

Volgens Gommer is het verhogen van de pensioenleeftijd geen op zichzelf staande oplossing. Hij benadrukt dat we tegelijkertijd moeten investeren in technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI), medische innovatie en duurzame voedselproductie. Door hierin te innoveren, kan de economie blijven groeien en ontstaat er ruimte voor nieuwe vormen van werk en arbeidsdeelname.

Langer actief blijven: voordelen en kanttekeningen

Het idee om langer door te werken roept uiteenlopende reacties op. Voor sommige mensen kan het juist prettig zijn om langer actief te blijven. Werk biedt structuur, sociale contacten en een gevoel van zingeving. Zeker wanneer het werk passend is bij de levensfase en fysieke mogelijkheden, kan langer doorwerken bijdragen aan het welzijn.

Tegelijkertijd is het belangrijk om te erkennen dat dit niet voor iedereen haalbaar is. In fysiek veeleisende beroepen, zoals in de bouw of de zorg, kan langer werken zwaar zijn. In die sectoren zou het noodzakelijk zijn om functies anders in te richten of mensen de mogelijkheid te bieden om op tijd te schakelen naar minder belastende werkzaamheden. Scholing en loopbaanbegeleiding kunnen hierin een belangrijke rol spelen.

Een andere kijk op loopbanen

De discussie over een hogere pensioenleeftijd sluit aan bij een bredere beweging waarin traditionele loopbaanmodellen worden heroverwogen. Steeds meer mensen vragen zich af of het gangbare patroon van voltijds werken tot het pensioen nog past bij de wensen en behoeften van deze tijd. Sommige arbeidsmarktdeskundigen pleiten voor flexibele werkvormen en verkorte werkweken, waarbij een betere balans tussen werk en privé ontstaat.

Een voorbeeld hiervan is het idee dat vrijwel elke functie in vier dagen per week uitgevoerd zou kunnen worden. Dit biedt niet alleen ruimte voor herstel en ontwikkeling, maar maakt het wellicht ook realistischer om de loopbaan te verlengen. Een gespreide inzetbaarheid gedurende het leven kan bijdragen aan duurzame arbeidsparticipatie.

Jongeren en werkdruk

Een ander aandachtspunt is de mentale gezondheid van jongere generaties op de arbeidsmarkt. Uit onderzoek blijkt dat burn-outs en werkstress onder jongeren toenemen. Als we van toekomstige generaties verwachten dat zij langer blijven werken, is het van belang om hen nu al goed te begeleiden. Denk aan meer aandacht voor welzijn op de werkvloer, realistische werkdruk en ruimte voor persoonlijke groei.

Persoonlijke verantwoordelijkheid speelt hierin ook een rol. Door bewust om te gaan met werk, gezondheid en financiële planning, kunnen mensen zelf bijdragen aan een stabiele toekomst. Overheidsbeleid en werkgevers kunnen dit ondersteunen door heldere informatie, flexibele regelingen en preventieve maatregelen.

Technologische vooruitgang als hulpmiddel

De rol van technologie in het verlengen van loopbanen is niet te onderschatten. Met behulp van innovaties kunnen werkprocessen worden verlicht en taken worden geautomatiseerd. Denk aan slimme machines in de bouw, digitale dossiers in de zorg of efficiëntere communicatie via AI-toepassingen. Hierdoor kunnen ook oudere werknemers op een productieve en verantwoorde manier actief blijven in hun vakgebied.

Daarnaast ontstaan er dankzij technologische ontwikkelingen ook nieuwe functies die minder fysiek belastend zijn. Dit biedt kansen voor omscholing en doorstroming naar alternatieve loopbaanpaden op latere leeftijd.

De maatschappelijke dialoog

Het verhogen van de AOW-leeftijd naar 75 jaar is een voorstel dat vraagt om een brede maatschappelijke discussie. Het raakt immers aan fundamentele vragen over solidariteit, gezondheid, kwaliteit van leven en economische veerkracht. Sommige mensen zien er voordelen in om langer bij te dragen, terwijl anderen zich zorgen maken over de haalbaarheid en eerlijkheid van zo’n maatregel.

Er is behoefte aan een genuanceerd gesprek waarin ruimte is voor verschillende perspectieven. Ouderen, jongeren, werkgevers, beleidsmakers en deskundigen moeten samen nadenken over wat haalbaar en wenselijk is. Daarbij is het belangrijk om niet alleen te kijken naar leeftijd, maar ook naar draagkracht, beroep en persoonlijke situatie.

Tot slot

De toekomst van ons pensioenstelsel staat op een keerpunt. De vraag of het verstandig is om de AOW-leeftijd te verhogen naar 75 jaar, is geen eenvoudige. Het vraagt om een doordachte benadering waarin gezondheid, technologie, arbeidsmarktontwikkeling en sociale rechtvaardigheid met elkaar in balans zijn.

Of het nu gaat om investeren in innovaties, herinrichten van beroepen of stimuleren van levenslang leren — het doel blijft hetzelfde: een samenleving waarin iedereen op een waardevolle manier kan bijdragen én genieten van een welverdiend pensioen.