Toen ik jonger was en mijn eigen kinderen nog klein waren, was het contact met opa’s en oma’s vanzelfsprekend. Mijn ouders woonden om de hoek, kwamen regelmatig langs en hielpen met van alles. Mijn eigen kinderen groeiden op met hun grootouders dichtbij. Nu ik zelf opa ben, merk ik dat de wereld veranderd is. Mijn kleinkinderen groeien op in een tijd waarin schermen, drukke agenda’s en afstanden een veel grotere rol spelen. Hoe blijf je als grootouder betrokken, zonder opdringerig te zijn of het contact te verliezen?

Een andere tijd dan vroeger

Mijn vrouw en ik hebben vier kleinkinderen, van peuter tot puber. Toen de eerste geboren werd, dacht ik dat ik een actieve rol zou krijgen, net zoals mijn ouders dat hadden. Maar al snel merkte ik dat de situatie heel anders was dan vroeger. Onze kinderen werken allebei fulltime en hebben een hectisch leven. Er zijn sportclubjes, kinderopvang, school en sociale activiteiten. Waar wij vroeger elke dag bij opa en oma over de vloer kwamen, zien wij onze kleinkinderen soms maar eens in de twee weken.

Dat deed in het begin best pijn. Ik had verwacht een vast onderdeel van hun leven te zijn, maar ik voelde me soms aan de zijlijn staan. Ik moest leren dat de rol van een grootouder in deze tijd anders is dan die van vroeger. Niet minder belangrijk, maar wel anders.

Aanpassen aan de nieuwe generatie

Om betrokken te blijven, heb ik me moeten aanpassen. Mijn oudste kleinkind, nu twaalf, heeft een mobiele telefoon en zit meer op sociale media dan dat ze telefoongesprekken voert. Dat was voor mij een eyeopener. Waar ik gewend was dat je een keer belde of langskwam, moest ik nu leren appen. In het begin voelde dat vreemd. Wat stuur je een kind van twaalf? Maar al snel merkte ik dat een simpel berichtje als “Hoe was je schooldag?” of “Succes met je toets morgen!” een klein contactmomentje opleverde.

Bij de jongere kleinkinderen werkt dat anders. Zij vinden videobellen leuk. Dus waar ik vroeger dacht dat een bezoek aan opa en oma fysiek moest zijn, zie ik nu in dat een kort videogesprek ook een manier is om betrokken te blijven. Ze laten trots hun tekeningen zien, vertellen over hun dag en ik probeer er net zo enthousiast op te reageren als wanneer ze bij ons aan tafel zouden zitten.

Vaste momenten plannen helpt

Spontaan langskomen zit er niet altijd in, maar vaste momenten plannen werkt goed. We hebben bijvoorbeeld de traditie ingevoerd dat de kleinkinderen op zondagmiddag komen eten. Voor ons een manier om ze regelmatig te zien, voor hun ouders een moment van rust. Soms komt het niet uit, en dat is prima, maar vaak lukt het wel.

Daarnaast pas ik één keer per week op de jongste. Niet omdat het moet, maar omdat ik het fijn vind. Mijn dochter zegt vaak dat ze het enorm waardeert dat ik haar help, maar ik zeg altijd: “Dit is geen helpen, dit is genieten.” Het zorgt ervoor dat ik echt een band opbouw met mijn kleinzoon en hij weet dat hij altijd bij opa terechtkan.

Mijn eigen ervaringen en verhalen delen

Ik vind het belangrijk om niet alleen een opa te zijn die cadeautjes geeft of af en toe langskomt, maar om echt iets mee te geven. Mijn kleinkinderen zijn dol op verhalen. Soms over vroeger, toen alles anders was en wij nog zonder internet en mobiele telefoons leefden. Maar ook praktische dingen: ik leer ze hoe je een fietsband plakt, hoe je zelf een vogelhuisje timmert en hoe je een goed vuurtje stookt in de open haard.

Door ze dingen te leren, voelen ze zich trots en betrokken. Mijn kleinzoon van tien heeft laatst zelf een lampje vervangen in zijn kamer en belde me op om te vertellen dat hij het had gedaan zonder hulp van zijn vader. Dat zijn de momenten die laten zien dat je als grootouder meer bent dan alleen diegene die af en toe langskomt.

De opvoeding van de ouders respecteren

In het begin had ik de neiging om te zeggen dat sommige dingen ‘vroeger beter waren’. Bijvoorbeeld dat kinderen te veel op schermen zitten of dat ze verwend worden. Maar ik heb geleerd om dat voor me te houden. Ouders doen de dingen op hun manier, en het is niet mijn taak om daar kritiek op te hebben.

Dat betekent dat als de kleinkinderen bij ons zijn, we de regels van hun ouders respecteren. Als ze niet mogen snoepen, doen we dat niet. Als ze om acht uur naar bed moeten, dan houden we ons daaraan. Door de opvoeding van mijn kinderen te respecteren, blijft de relatie goed en weten ze dat ze op mij kunnen rekenen.

Er zijn wanneer het telt

Soms gaat het niet om de grote dingen, maar om de momenten dat je er gewoon bent. Mijn oudste kleindochter had laatst ruzie met een vriendin op school en was daar erg verdrietig over. Ik merkte dat ze er met haar ouders niet veel over wilde praten, maar toen ik haar rustig vroeg wat er was, begon ze te vertellen.

Dat was een moment waarop ik besefte dat ik niet alleen een leuke opa ben, maar ook iemand bij wie ze terecht kan als het even tegenzit. Dat is misschien wel het mooiste aan grootouder zijn.

Het moderne grootouderschap: een evenwicht vinden

Grootouder zijn in deze tijd is anders dan vroeger. We moeten ons aanpassen, meegaan met de moderne manier van communiceren en accepteren dat we soms een stapje terug moeten doen. Maar dat betekent niet dat we minder belangrijk zijn. Integendeel.

Door er te zijn op de juiste momenten, door kleine gewoontes in te bouwen en door begripvol te zijn naar onze kinderen en kleinkinderen, blijft de band sterk. En uiteindelijk is dat het enige wat telt.

Ik had nooit gedacht dat ik als opa zou appen, videobellen of spelletjes zou spelen op een tablet, maar als dat is wat nodig is om betrokken te blijven bij mijn kleinkinderen, dan doe ik dat met alle liefde. Want opa zijn is niet alleen iets wat je bent, het is iets wat je doet.