Samenvatting: Limburg staat voor een duidelijke woningopgave: hoe creëer je voldoende, passende woonruimte voor grote gezinnen? In Weert is een praktisch voorbeeld te vinden waarbij twee naastgelegen woningen zijn samengevoegd tot één ruime gezinswoning. Dit artikel zet de aanpak, resultaten en aandachtspunten op een rij, met het oog op schaalbare en toekomstbestendige oplossingen.

De opgave: passende woonruimte voor grote gezinnen

In diverse Limburgse gemeenten is het lastig om woningen te vinden die aansluiten bij de ruimtebehoefte van grote gezinnen. Het gaat om gezinnen met meerdere kinderen die vaak lang wachten op een woning met voldoende kamers, bergruimte en leefruimte. Volgens recente lokale inventarisaties stonden er op 1 oktober nog achttien grote gezinnen op de wachtlijst, terwijl sinds 2020 al 107 grote gezinnen konden doorstromen dankzij maatwerk en creatieve aanpassingen. Dat laat zien dat de inzet effect heeft, maar ook dat de vraag aanhoudt.

Praktijkvoorbeeld Weert: twee woningen, één thuis

In Weert is gekozen voor een concrete én pragmatische oplossing: het samenvoegen van twee naastgelegen woningen in een voormalig woongroepgebouw tot één ruime gezinswoning. De twee woningen, elk circa 100 m², boden samen voldoende meters voor een gezin met vijftien kinderen. Oorspronkelijk waren de panden bedoeld voor groepswonen, maar de indeling en schaal bleken ook geschikt om een groot gezin comfortabel te huisvesten.

De eerste periode vroeg om slim inrichten. Er werden stapelbedden geplaatst in meerdere kamers zodat ieder kind een eigen slaapplaats had. Inmiddels zijn enkele oudere kinderen uitgevlogen, waardoor de woondruk is afgenomen en de leefruimte per persoon groter werd. De kern van het succes: benut bestaande gebouwen met flexibele plattegronden en maak combineren of herschikken mogelijk waar dat kan.

Wat werkt in deze aanpak?

1) Functies combineren en panden flexibel inzetten
Voormalige zorg- of groepswoningen hebben vaak brede gangen, meerdere natte cellen en kamers die zich goed laten herverdelen. Door twee units samen te voegen, ontstaat snel extra oppervlakte zonder nieuwbouw.

2) Gezinsdynamiek als uitgangspunt
In de ochtend- en avondspits is extra ruimte in keuken, sanitair en circulatiezones cruciaal. Een woning die aansluit op dagelijkse ritmes – zoals gezamenlijk eten en huiswerk maken – draagt direct bij aan rust en structuur. In Weert hielpen oudere kinderen mee in het huishouden, wat de doorstroom van dagelijkse routines versnelde.

3) Dicht bij school en netwerk
De binding met school, vrienden en de buurt kwam nadrukkelijk terug als waardevol. Verhuizen kan sociale netwerken onderbreken; behoud van de bestaande omgeving vergroot juist de kans op stabiliteit en welzijn.

Rol van gemeenten en woningcorporaties

Gemeenten werken samen met woningcorporaties om geschikte woningen te creëren. Een belangrijke versneller is het benutten van subsidieregelingen van de rijksoverheid voor samenvoegen, verbouwen of herbestemmen. Zo kunnen corporaties bestaande voorraad beter laten aansluiten bij de vraag. Het is maatwerk: per gemeente en per pand wordt gekeken welke ingrepen haalbaar zijn en hoe deze passen binnen het bestemmingsplan en de bouwtechnische randvoorwaarden.

Mogelijke ingrepen die vaak haalbaar zijn

• Samenvoegen van woningen om extra kamers en leefruimte te creëren.

• Slimme kamerindelingen (bijvoorbeeld familiekamers of flexkamers die wisselen tussen studeer- en slaapfunctie).

• Optimalisatie van natte cellen (meerdere badkamers/toiletten bij piekmomenten).

• Opslag en wasvoorzieningen die afgestemd zijn op grotere huishoudens.

• 

Aandachtspunt: toekomstbestendigheid en zekerheid

In Weert wordt overwogen om de scheidingsmuur tussen de twee woningen terug te plaatsen. Dat kan betekenen dat het gezin zich moet opsplitsen of verhuizen. Voor kinderen die naar school gaan in de buurt en er sociale contacten hebben, veroorzaakt zo’n verandering begrijpelijke zorgen. Deze situatie onderstreept het belang van duidelijke afspraken over de looptijd van tijdelijke samenvoegingen, de mogelijkheden voor verlenging en het tijdig verkennen van alternatieven.

Waarom buurtbinding telt

Een huis is meer dan vierkante meters. Het is ook de omgeving: school, sport, vrienden, stageplekken en vrijwilligerswerk. In het beschreven voorbeeld is de verbinding met de buurt sterk; die sociale inbedding draagt aantoonbaar bij aan het dagelijks welbevinden en aan kansen op school en werk. Continuïteit in de leefomgeving ondersteunt bovendien de studieloopbaan en persoonlijke ontwikkeling van jongeren.

Stappenplan voor schaalbare oplossingen

1) Inventariseer de vraag gedetailleerd
Breng per gemeente het aantal grote huishoudens, de gewenste woningtypen en minimale kamerprogramma’s in beeld. Zet daarbij in op realistische woonprogrammering en doorstroom.

2) Scan de bestaande voorraad
Identificeer complexen met brede gangen, meerdere sanitairpunten of koppelkansen (bijv. hoekwoningen, voormalige groepswoningen of portiekwoningen met flexibele plattegronden).

3) Werk met modulaire indelingen
Ontwerp plattegronden die zich eenvoudig laten aanpassen – zonder ingrijpende constructieve ingrepen. Denk aan demontabele scheidingswanden en herpositioneerbare kastenwanden.

4) Borg sociale continuïteit
Maak afspraken over plaatsing nabij scholen en voorzieningen. Leg vast hoe lang samenvoegingen gelden en welke alternatieven er zijn als de situatie wijzigt.

5) Gebruik beschikbare financiering
Verken subsidies en fondsen voor herbestemming en samenvoeging. Koppel projectdoelen aan maatschappelijke opbrengsten, zoals verkorte wachttijden en verbeterde onderwijskansen.

Menselijke maat: rust, ruimte en routine

Het voorbeeld uit Weert laat zien dat ruimte creëren niet alleen technisch is, maar ook mensgericht. Een praktische indeling helpt om drukke gezinsroutines te stroomlijnen. Met voldoende slaapplaatsen, overzicht in de keuken en duidelijke looproutes wordt het dagelijks leven voorspelbaar en prettig. De ervaring leert dat gezinnen zich snel aanpassen wanneer de basis – veiligheid, rust en nabijheid van school – op orde is.

Conclusie: structurele oplossingen met oog voor de omgeving

De Limburgse voorbeelden bewijzen dat creatieve huisvestingsoplossingen voor grote gezinnen haalbaar zijn, mits gemeenten en corporaties maatwerk durven te leveren. Samenvoegen van woningen, slimme indelingen en het benutten van bestaande gebouwen bieden direct resultaat. Tegelijk is het essentieel om zekerheid en continuïteit te borgen, zodat gezinnen niet terugvallen in onzekerheid. Door beleid, financiering en mensgerichte ontwerpkeuzes te verbinden, ontstaat een stabiele basis waarop kinderen, ouders en buurten kunnen bouwen.