In Nederland is al langere tijd sprake van een sterke spanning op de woningmarkt. Wachtlijsten in de sociale huursector lopen op, het aanbod van betaalbare woningen blijft achter bij de vraag, en beschikbaar woonruimte is schaars. In dat kader rijst de vraag in hoeverre asielzoekers en statushouders – personen die een verblijfsvergunning hebben gekregen – bijdragen aan de druk op de bestaande woningvoorraad.

Keijzer laat onderzoek uitvoeren

Onlangs liet minister Mona Keijzer onderzoeken welk aandeel van de woningmarkt daadwerkelijk door asielzoekers of statushouders wordt benut. Haar motief: het verkrijgen van objectieve cijfers zodat beleidskeuzes — zoals het al dan niet toekennen van voorrang bij toewijzing van sociale huurwoningen — kunnen worden gebaseerd op data in plaats van op indrukken of aannames.

Ambitie: gelijke behandeling op de woningmarkt

Keijzer beoogt met het onderzoek een zogenoemde “normalisatie” van de positie van statushouders. Zij stelt dat statushouders niet automatisch voorrang zouden moeten verkrijgen, uitsluitend vanwege hun status, maar dat zij in gelijke positie moeten komen te staan met andere woningzoekenden. Gemeenten zouden volgens haar niet langer mogen discrimineren op basis van verblijfsstatus. Haar voorstel daartoe is inmiddels in internetconsultatie gebracht.

Bevindingen en nuances

Hoewel het precieze rapport (met gedetailleerde cijfers) nog niet in brede kring bekend is, leert de publieke discussie dat het aandeel van woningen dat naar statushouders gaat, niet uniform is en per gemeente sterk kan variëren. In sommige gemeenten gaat ongeveer 6 tot 10 procent van de vrijkomende sociale huurwoningen naar statushouders.

Dat percentage geldt echter voor nieuw vrijkomende woningen — niet voor het totale woningbestand. Verder is het zo dat statushouders vaak pas na hun erkenning hun zoektocht op de woningmarkt starten, en dus aanvankelijk onderaan de wachtlijst kunnen belanden. De positie van statushouders verschilt daarmee van reguliere woningzoekenden in het geheel van huisvestingsstromen.

Juridische bezwaar: Raad van State

Tegen het wetsvoorstel van Keijzer is juridisch bezwaar gemaakt. De Raad van State oordeelt dat het verbod op het toekennen van voorrang aan statushouders mogelijk in strijd is met het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel. Zij waarschuwt dat als gemeenten geen compensatiemogelijkheden hebben, statushouders extra in nadeel kunnen komen.

Desondanks heeft Keijzer aangekondigd het wetsvoorstel toch in te dienen. Zij benadrukt dat gelijke gevallen gelijk behandeld moeten worden, en dat statushouders niet automatisch bevoordeeld mogen zijn ten koste van andere woningzoekenden.

Voorstellen voor alternatieven in huisvesting

Parallel aan het debat over voorrang werkt Keijzer aan alternatieve manieren van huisvesting voor statushouders. Zij pleit voor tijdelijke woonlocaties, woningdelen en flexwoningen, waarmee statushouders sneller uit de opvangcentra kunnen doorgroeien richting zelfstandig wonen.

Daarnaast wil zij dat gemeenten gestimuleerd worden om speciale “doorstroomlocaties” in te richten. In het voorstel krijgt een overgangsperiode een rol: in het eerste jaar na invoering van de wet mogen gemeenten nog wel prioriteit toekennen bij kamer- of gedeelde woonruimte.

Impact en kritiek: onzekerheid blijft

Hoewel Keijzer het idee van meer transparantie en gelijke behandeling krachtig presenteert, bestaat de vrees bij gemeenten dat zonder extra middelen en capaciteit de druk op lokale woningmarkten juist verder toeneemt. Sommige gemeenten vragen zich af of alternatieve woonvormen voldoende zijn om opvanglocaties te ontlasten.

Critici wijzen erop dat het niet genoeg is om alleen de positie van statushouders te wijzigen: er is méér woningbouw en aanbod nodig om structureel verlichting te brengen in de schaarste. Ook wijzen tegenstanders op het gevaar dat lokale overheden ongelijk worden belast als zij geen extra middelen krijgen om het beleid uit te voeren.

Conclusie: wat leren we?

Het onderzoek dat minister Keijzer heeft ingeluid, is een belangrijke stap in het debat over eerlijkheid en effectiviteit van het woningbeleid. Het erkent dat er geen eenduidige “cijferwaarheid” was over hoeveel van de woningvoorraad door statushouders bezet wordt. Toch toont de voorlopige kennis aan dat het aandeel statushouders in vrijkomende sociale huurwoningen relatief klein is (bijvoorbeeld 6–10 %) en vooral verschilt naar lokale situatie.

Het wetsvoorstel om statuties (voorrang op basis van verblijfsrecht) te schrappen, is omgeven door juridische uitdagingen en politieke weerstand. Belangrijk blijft dat de uitkomst van het onderzoek zorgvuldig wordt vertaald in beleid dat recht doet aan zowel woningzoekenden als statushouders — met oog voor gelijke behandeling, haalbaarheid en voldoende investeringen in woningbouw.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door NieuwRechts.nl (@nieuwrechtsnl)