Vaccinatie tegen het coronavirus heeft wereldwijd gezorgd voor een aanzienlijke daling van ernstige ziekte en ziekenhuisopnames. Toch blijven onderzoekers nieuwe details ontdekken over hoe ons immuunsysteem reageert. Een recent onderzoek van het Universitair Ziekenhuis Gent werpt licht op de rol van neusimmuniteit, oftewel de afweer in het neusslijmvlies. Deze inzichten geven een beter beeld van hoe verschillende vaccins werken en waarom dat relevant is voor de toekomst.

---

De neus als eerste verdedigingslinie

Het coronavirus verspreidt zich voornamelijk via de luchtwegen. De neus vormt daarbij de eerste plek waar het virus binnendringt. Als daar al antistoffen aanwezig zijn, kan het virus vaak worden tegengehouden voordat het zich verder verspreidt in het lichaam of wordt doorgegeven aan anderen.

Volgens prof. dr. Philippe Gevaert, specialist neus-keel-oorheelkunde, is die lokale bescherming van groot belang: “Als de immuniteit in de neus sterk is, vormt dat een belangrijke barrière.”

---

Onderzoek: Pfizer versus AstraZeneca

Het UZ Gent onderzocht de aanwezigheid van neutraliserende antistoffen in het neusslijmvlies na vaccinatie. Hierbij werden twee vaccins vergeleken: Pfizer en AstraZeneca.

• Pfizer-vaccin: bij 96% van de gevaccineerden werden meetbare antistoffen in de neus gevonden.

• AstraZeneca-vaccin: bij 59% van de gevaccineerden werden dergelijke antistoffen gevonden.

Naast het aantal antistoffen bleek ook de kwaliteit verschillend: de antistoffen opgewekt door Pfizer hadden een sterkere neutraliserende werking op het spike-eiwit, dat het virus helpt binnendringen in menselijke cellen.

---

Geen extra voordeel door eerdere besmetting

Een opvallende conclusie was dat een eerdere coronabesmetting geen extra bescherming in de neus opleverde. Zelfs mensen die een infectie hadden doorgemaakt en daarna gevaccineerd werden, toonden geen verhoogde neusimmuniteit ten opzichte van mensen zonder infectiegeschiedenis.

Dit benadrukt dat vooral het type vaccin bepalend is voor de opbouw van lokale immuniteit.

---

Waarom deze inzichten belangrijk zijn

In de eerste fase van de pandemie lag de nadruk vooral op het voorkomen van ziekenhuisopnames. Inmiddels, met de opkomst van varianten die zich sneller verspreiden, komt de focus steeds meer te liggen op het tegengaan van besmetting en transmissie.

Sterke neusimmuniteit kan daarbij een sleutelrol spelen. Want hoe beter het virus al in de neus wordt gestopt, hoe kleiner de kans dat het zich verspreidt – zowel binnen het lichaam als naar anderen.

---

Wat betekent dit voor AstraZeneca?

Het onderzoek betekent niet dat AstraZeneca ongeschikt of ineffectief is. Het vaccin blijft goed beschermen tegen ernstige ziekte en opname in het ziekenhuis, wat altijd de hoofddoelstelling is geweest.

Wel kan het zijn dat de bescherming tegen milde infecties en transmissie minder sterk is in vergelijking met Pfizer. In overleg met artsen kan daarom in sommige gevallen een booster met een ander type vaccin overwogen worden.

---

Toekomstige varianten en nieuwe vaccins

De onderzoekers wijzen erop dat toekomstige varianten het immuunsysteem opnieuw kunnen uitdagen. Daarom wordt wereldwijd gewerkt aan nieuwe vaccins, zoals:

• Neussprays

• Inhalatievaccins

• Mucosale vaccins

Deze innovaties zijn gericht op het versterken van de afweer in de slijmvliezen, waar het virus als eerste binnenkomt.

---

Conclusie: wetenschap blijft leren

De studie van UZ Gent laat zien dat vaccins op verschillende manieren werken. Waar AstraZeneca vooral een sterke respons in het bloed geeft, blijkt Pfizer krachtiger in het activeren van lokale neusimmuniteit.

Deze kennis helpt bij het verbeteren van vaccinstrategieën, het ontwikkelen van nieuwe toedieningsvormen en het bieden van transparante informatie aan het publiek.

Belangrijkste boodschap: vaccins blijven waardevolle instrumenten, maar niet elk vaccin werkt op dezelfde manier. Wetenschap is een proces van voortdurend leren, bijstellen en vooruitkijken – en dat geeft vertrouwen voor de toekomst.