In de wereld van social media zijn kinderen al jaren een lucratief verdienmodel. Vlogfamilies en zogeheten kidfluencers– kinderen met duizenden tot miljoenen volgers – domineren platforms als YouTube, Instagram en TikTok. Maar waar kijkers vertederd reageren op de ochtendroutines, verjaardagsfeestjes en familie-uitjes, groeit ook de maatschappelijke bezorgdheid: wat doet die constante zichtbaarheid met een kind? En wie verdient er eigenlijk aan hun populariteit?

Het antwoord op die vragen dwingt nu tot actie. Er komen strengere regels die de rechten van kinderen beter moeten beschermen. Want: geen kind mag nog ongestraft uitgeperst worden voor content.

Kinderen als verdienmodel

In de afgelopen jaren hebben vlogfamilies miljoenen volgers opgebouwd. In een gemiddelde vlog zie je jonge kinderen ontbijten, spelen, naar school gaan, en zelfs mee naar de tandarts of op vakantie. Wat voor velen onschuldige content lijkt, is in werkelijkheid een uiterst winstgevende onderneming. De inkomsten uit advertenties, samenwerkingen en merchandise lopen op tot tonnen per jaar – vaak beheerd en gecontroleerd door de ouders.

Kinderen zijn zo niet alleen het onderwerp van de video’s, maar ook de motor achter het verdienmodel. Ze worden frequent gefilmd, soms dagelijks, zonder dat ze begrijpen wat dat inhoudt of zonder een stem in wat er gedeeld wordt. De vraag rijst: waar ligt de grens tussen opvoeding en exploitatie?

Wetgeving loopt achter

Tot voor kort was er weinig tot geen wettelijke bescherming voor kinderen die meewerken aan online content. In tegenstelling tot kindacteurs in film en tv, die onder de Arbeidstijdenwet en het Kinderarbeidsbesluit vallen, gold er voor vloggende kinderen vrijwel niets. Ze vielen simpelweg buiten het systeem.

Maar de situatie is aan het veranderen. In meerdere landen zijn inmiddels initiatieven genomen om de rechten van deze kinderen te waarborgen. Frankrijk is een voorloper: daar werd al in 2020 een wet aangenomen die bepaalt dat kinderen die structureel voorkomen in commerciële online video’s recht hebben op een deel van de opbrengst, én dat er beperkingen komen op het aantal uren dat ze gefilmd mogen worden.

Nederland volgt nu ook. Ministeries van Sociale Zaken, Onderwijs en Justitie werken samen aan nieuwe richtlijnen die ouders verplichten transparanter te zijn over inkomsten, het aantal werkuren van hun kinderen te registreren, en die kinderen expliciete rechten geven over het gebruik van hun beeldmateriaal.

Aanscherping toezicht en sancties

Een belangrijk onderdeel van de nieuwe regels is het verscherpte toezicht. Toezichthouders als de Arbeidsinspectie en de Autoriteit Persoonsgegevens krijgen meer bevoegdheden om vlogfamilies en influencerbureaus te controleren. Wordt vastgesteld dat een kind structureel meewerkt aan video’s zonder de juiste bescherming, dan kunnen er boetes of zelfs publicatieverboden volgen.

Ook sociale mediaplatforms worden aangespoord om mee te werken. YouTube en TikTok zullen verantwoordelijk worden gehouden voor de naleving van regels rondom kinderarbeid en privacy. Video’s waarin kinderen structureel en commercieel worden ingezet, moeten bijvoorbeeld duidelijk als zodanig worden gemarkeerd.

Wat betekent dit voor de ouders?

Voor ouders van vloggende kinderen betekent de nieuwe regelgeving een fundamentele omslag. Niet langer kunnen zij ongestraft hun kinderen dagelijks in beeld brengen voor likes en inkomsten. Ze zullen nu juridisch moeten aantonen dat hun kind vrijwillig meedoet, er niet te veel uren aan kwijt is, én financieel gecompenseerd wordt.

Ook mogen kinderen vanaf een bepaalde leeftijd – vermoedelijk 12 jaar – zelf beslissingen nemen over wat er met hun beelden gebeurt. Zo wordt bijvoorbeeld het ‘recht om vergeten te worden’ versterkt: een kind moet het recht krijgen om te eisen dat video’s offline worden gehaald.

Voor sommige gezinnen zal dit een streep betekenen door hun hele verdienmodel. Maar volgens kinderrechtenexperts is dat geen verlies, maar winst. Want het belang van het kind moet altijd voorop staan, niet het aantal views.

Eindelijk bescherming voor de kwetsbaarsten

Kinderombudsmannen, psychologen en media-ethici roepen al jaren om actie. Kinderen in vlogs kunnen niet terugvallen op bescherming die normale kindacteurs wél hebben. Ze zijn vaak te jong om te begrijpen wat er met hun beeldmateriaal gebeurt. Bovendien zijn de gevolgen op de lange termijn niet te overzien: verlies van privacy, pesten, stress en gedragsproblemen zijn reële risico’s.

De nieuwe regels zijn dan ook bedoeld als correctie op een ontwikkeling die te lang zijn gang heeft kunnen gaan. Ze maken duidelijk dat het niet normaal is om een kind dagelijks op camera te zetten zonder dat daar grenzen aan gesteld worden.

De toekomst van kidfluencing

Deze regelgeving betekent niet het einde van vlogfamilies of kidfluencers, maar wel een noodzakelijke reset. Kinderen mogen nog steeds zichtbaar zijn, maar binnen duidelijke kaders die hun rechten en welzijn beschermen.

Voor eerlijke, bewuste ouders biedt dit een kans om hun aanpak te herzien en het goede voorbeeld te geven. Voor exploitanten die puur voor winst filmen, wordt het moeilijker om ongestoord door te gaan. En voor kinderen betekent dit hopelijk meer rust, meer vrijheid, en minder druk om altijd maar “leuk” te zijn.

Het tijdperk waarin kinderen zonder bescherming de digitale etalage in werden gezet, loopt op zijn einde. En dat is precies zoals het zou moeten zijn.