Voormalig president Trump stelt heropening voor van Alcatraz-gevangenis als teken van kracht en veiligheid

Alcatraz, het wereldberoemde gevangeniseiland in de baai van San Francisco, zou volgens voormalig president Donald Trump binnenkort opnieuw kunnen worden ingezet als federale strafinstelling. Trump deed zijn voorstel via zijn eigen platform Truth Social, waar hij pleitte voor een “terugkeer naar strengere handhaving van de wet”.

De gevangenis, ook wel ‘The Rock’ genoemd, was tot 1963 een zwaarbewaakte plek voor beruchte criminelen zoals Al Capone en George ‘Machine Gun’ Kelly. Sindsdien is het eiland een nationaal monument en trekt het jaarlijks ruim een miljoen toeristen.

“Een plek voor de gevaarlijkste criminelen”

Trump noemt Alcatraz een krachtig symbool van orde en gerechtigheid. Hij wil de locatie opnieuw gebruiken om “de meest meedogenloze en gewelddadige criminelen” op te sluiten. Volgens zijn verklaring zou de heropening gepaard gaan met grondige renovaties en een uitbreiding van de capaciteit.

Het Amerikaanse gevangeniswezen heeft nog niet officieel gereageerd op het voorstel, dat de nodige politieke en praktische vragen oproept.

Rijke geschiedenis: van militair fort tot beruchte bajes

Alcatraz heeft een fascinerende geschiedenis. Het eiland werd in de 19e eeuw al gebruikt als militair fort en diende vanaf de Eerste Wereldoorlog als gevangenis voor onder andere dienstweigeraars. Tussen 1934 en 1963 deed Alcatraz dienst als federale gevangenis, met ruimte voor ongeveer 330 gevangenen. In de praktijk zaten er meestal 250 tot 275 mensen — zodat elke gedetineerde nauwlettend kon worden gevolgd.

Bekende namen als Al Capone, George Kelly en Robert ‘The Birdman’ Stroud verbleven er. Het isolement van het eiland maakte ontsnapping praktisch onmogelijk, wat het extra geschikt maakte voor gevangenen die in andere gevangenissen problemen veroorzaakten.

Beroemde ontsnappingspogingen

Ondanks de zware beveiliging deden 34 gevangenen in 29 jaar tijd een poging om te ontsnappen. De bekendste poging werd in 1962 ondernomen door Frank Morris en de broers Anglin. Zij gebruikten onder andere bestek, zelfgemaakte boorgereedschappen en een opblaasbaar vlot van regenjassen om te ontsnappen. Tot op heden is onduidelijk of zij daadwerkelijk het vasteland bereikten — officieel zijn ze vermist, vermoedelijk verdronken.

Dit verhaal werd wereldberoemd dankzij de film Escape from Alcatraz (1979), met Clint Eastwood in de hoofdrol.

Van gevangenis tot populaire bestemming

Na de sluiting in 1963 werd Alcatraz overgedragen aan de National Park Service. Sinds 1973 is het eiland opengesteld voor publiek. De gevangenis groeide uit tot een van de grootste toeristische trekpleisters van San Francisco. Bezoekers kunnen onder andere cellen bekijken, verhalen van oud-bewakers horen en replica’s van ontsnappingsgereedschap zien.

Daarnaast werd Alcatraz het decor voor talloze films, waaronder The Rock en X-Men: The Last Stand.

Kosten en kritiek

Een terugkeer naar de oorspronkelijke functie als gevangenis zou gepaard gaan met forse investeringen. In het verleden is herhaaldelijk gebleken dat het onderhoud en de bevoorrading van een geïsoleerde locatie als Alcatraz drie keer zo duur is als bij een reguliere gevangenis. Water, voedsel en personeel moeten allemaal per boot worden aangevoerd.

Tegenstanders van het plan vragen zich af of het heropenen van een symbool uit het verleden past in het huidige strafbeleid. Voorstanders vinden het juist een krachtig signaal in een tijd waarin criminaliteit en recidive veelvuldig besproken worden.

Wat nu?

Voorlopig is er sprake van een politieke uitspraak en een voorstel, nog geen officieel beleid. Of het plan haalbaar en juridisch uitvoerbaar is, hangt af van de houding van het Congres, het ministerie van Justitie én publieke opinie. Eén ding is zeker: de legende van Alcatraz blijft, zelfs 60 jaar na sluiting, tot de verbeelding spreken.